Zamek w Chenonceau (w miejscowości Chenonceaux – ach ci Francuzi i ich zwyczaj dodawania całego mnóstwa niepotrzebnych, bo bezdźwięcznych liter – w ostatniej sylabie na dwie głoski liter przypada aż pięć) nie był nigdy królewski w ścisłym tego słowa znaczeniu, aczkolwiek w swoim czasie stanowił de facto centrum decyzyjne, z którego odbywało się rządzenie Francją. Tradycyjnie nazywany jest Zamkiem Dam, jako że w okresie swojej świetności to kobiety nadawały mu ton jako właścicielki bądź rezydentki Chenonceau.

Duża część zamku zbudowana jest na wodzie, i to nie jakiejś sztucznej sadzawce, ale rzece Cher, będącej dopływem Loary. Do otoczonego fosą zamku przylega rozległy teren, w tym dwa ogrody w stylu francuskim, XVI-wieczna farma, ogród warzywno-kwiatowy, wreszcie spory park, do kórego atrakcji zalicza się labirynt z żywopłotu. Dorosłym głowa wystaje, ale dzieci, nie tylko te małe, mogą się sprawdzić z orientacji w terenie.

Przegląd Dam czyli pobieżna i wyrywkowa historia zamku

Darujmy sobie skrupulatny encyklopedyzm. Skupmy się na ludziach. A konkretnie kobietach. Damach, które silną osobowością, jak to się mówi, odcisnęły piętno.

Na początku XVI w. niejaki Thomas Bohier, szambelan króla Henryka VIII, odkupił posiadłość od oryginalnych właścicieli, podupadającego rodu Marquesów. Jego żona, Katherine Briçonnet, jest najczęściej liczona jako pierwsza z tytułowych dam. Bohierowie zburzyli średniowieczną fortecę i zbudowali renesansową rezydencję jak się patrzy. Nie udało się jej jednak utrzymać w rodzinie zbyt długo – król Franciszek I przejął posiadłość od syna Bohierów. Za długi.

Jego następca, Henryk II hojnym gestem podarował Cheononceau kochance, a w zasadzie faworycie – Dianie de Poitiers. Diana była kobietą tak piękną, jak wpływową, aczkolwiek jej wpływ na sprawy Francji wynikał oczywiście bezpośrednio z wpływu na króla. Gdy Henryk zmarł, wdowa, odstawiona uprzednio tak od łoża jak i od spraw państwa Katarzyna Medycejska wywłaszczyła Dianę (która dostała na pocieszenie mniejszy zamek) i sama tu zamieszkała. Stąd Katarzyna rządziła Francją jako regentka. Kolejną damą była Ludwika Loretańska, żona króla Henryka III i synowa Katarzyny. Dla niej przez długie lata Chenonceau było miejscem żałoby po zamordowanym mężu.

Pocztu dam dopełnia Ludwika Dupin, która w okresie Oświecenia przywróciła zamkowi pierwotny przepych, a następnie dzięki rozległym stosunkom uratowała go od klasowej zemsty w okresie Rewolucji, oraz Marguerite Pelouze (już nie arystokratka, ale dziedziczka tzw. nowych pieniędzy), która raz jeszcze uchroniła zamek od ruiny w drugiej połowie XIX w. Jest jeszcze dama siódma, niekanoniczna, Simone Menier, która w trakcie I wojny światowej urządziła w posiadłości szpital dla rannych na froncie chłopców.

Chenonceau a sprawa polska – tropy literackie i osobiste

Zamek w Chenonceau dość dokładnie obadał przede mną inny skromny urzędnik ministerialny z Polski, co stało się kanwą młodzieżowej powieści „Pan Samochodzik i Fantomas” autorstwa Zbigniewa Nienackiego. Chenonceau określane jest tu mianem Zamku Sześciu Dam. Naczelny ekskursja.pl zwrócił mi uwagę, że kultowy dla wielu Pan Samochodzik w tejże samej powieści załatwiał też sprawy (porachunki z tytułowym Fantomasem?) na zamku w Amboise. Cóż, książkę Nienackiego miałem ostatnio w ręku ćwierć wieku temu, pacholęciem nieledwie będąc. Może czas na powtórkę?

Ja się nad tym zastanowię, a Państwa zachęcam do oglądu zdjęć. Ja na zamku byłem, a Nienacki najprawdopodobniej pisał z głowy i jak to pisarze, sporo nazmyślał.